fbpxOdpady medyczne w gabinecie stomatologicznym
Odpady w gabinecie stomatologicznym

Odpady medyczne w gabinecie stomatologicznym

25 kwietnia, 2024

W gabinecie stomatologicznym, podobnie jak w każdej placówce medycznej, zarządzanie bezpieczeństwem stanowi nieodłączny element codziennej praktyki. Śmieci powstałe w trakcie świadczenia usług mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia personelu oraz pacjentów. W niniejszym artykule omówimy różnorodne aspekty związane z gospodarką odpadami. Przedstawimy ich rodzaje, ryzyko związane z niewłaściwym zarządzaniem oraz zasady segregacji i prawidłowego postępowania. Pokażemy również jak już na etapieprojektowania gabinetu stomatologicznegozaplanować gospodarowanie odpadami.

Rodzaje odpadów medycznych w gabinecie stomatologicznym

Odpady medyczne są niezmiernie zróżnicowane, a ich utylizacja wymaga precyzyjnego klasyfikowania oraz przestrzegania określonych procedur. Kluczowym aspektem jest właściwa segregacja i identyfikacja, co umożliwia efektywne ich odbieranie, transport oraz przetwarzanie. W celu ułatwienia tego procesu zostały podzielone na trzy główne grupy, z których każda obejmuje konkretne rodzaje materiałów i substancji.

Grupy odpadów

1. Odpady ostre

Do tej grupy zaliczają się przedmioty takie jak igły, wiertła czy ostrza. Po ich użyciu należy je natychmiast umieścić w pojemnikach o twardych, nieprzekłuwalnych ściankach. Pojemniki te powinny być napełniane maksymalnie do 2/3 swojej objętości, a następnie wymieniane na nowe, nie rzadziej niż co 72 godziny. Po zamknięciu, odpady te można przechowywać przez maksymalnie 72 godziny w temperaturze powyżej 10°C lub do 14 dni, jeśli temperatura w pomieszczeniu wynosi poniżej 10°C.

2. Odpady zakaźne

Są to odpady, które mogą stanowić potencjalne źródło infekcji, z wyłączeniem ostrych przedmiotów. Powinny być one umieszczane w czerwonych workach w miejscu ich powstawania. Worki te można montować na stelażach lub umieszczać w koszach pedałowych albo bezdotykowych. Zaleca się usuwanie takich worków pod koniec każdego dnia pracy i ich przechowywanie w odpowiednich pomieszczeniach. Czas przechowywania zależy od temperatury – podobnie jak w przypadku odpadów ostrych, do 72 godzin w cieplejszych pomieszczeniach (powyżej 10°C) lub do 14 dni w chłodniejszych (poniżej 10°C).

3. Odpady gospodarczo-bytowe

Obejmują one m.in. opakowania po narzędziach sterylizacyjnych czy odpady powstałe podczas sprzątania. Należy je segregować do worków koloru niebieskiego. Następnie są one składowane w kontenerach na odpady komunalne i odbierane przez wyspecjalizowaną firmę zajmującą się ich utylizacją.

4. Odpady specjalne

Do tej kategorii zalicza się np. przeterminowane leki, resztki materiałów wypełniających czy różnego rodzaju chemikalia. Powinny być one gromadzone w workach żółtych, a następnie przekazywane firmom specjalizującym się w ich bezpiecznej utylizacji.

W celu skutecznego zarządzania tymi kategoriami powstały specjalistyczne firmy, które oferują usługi związane z ich odbiorem, transportem oraz unieszkodliwianiem. Klasyfikacja umożliwia precyzyjne identyfikowanie oraz przestrzeganie procedur bezpieczeństwa i higieny. Dzięki temu możliwe jest skuteczne ograniczanie ryzyka związanego z manipulacją i utylizacją, co przyczynia się do ochrony zdrowia ludzi oraz środowiska naturalnego.

Zasady segregacji i prawidłowego postępowania

W gabinecie stomatologicznym prawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa personelu, pacjentów oraz ochrony środowiska. Śmieci muszą być segregowane już na miejscu ich powstania. Pracownicy powinni być przeszkolony w zakresie segregacji i stosować się do wytycznych.

Kody odpadów medycznych i bezpieczne pakowanie w pojemniki

Resztki biologiczne, ostre, chemiczne oraz inne powinny być segregowane oddzielnie. Każda kategoria powinna być przechowywana w odrębnych pojemnikach lub workach. Na podstawie rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów wyróżnia się następujące główne rodzaje odpadów medycznych, które posiadają dalsze rozróżnienia oraz kody.

Jak oznaczyć pojemniki i worki?

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi, rozbudowany został wymóg oznakowania worka lub pojemnika, do którego zbiera się odpady w miejscu wytwarzania.

Oznakowanie identyfikujące musi zawierać:

• kod odpadów medycznych w nim przechowywanych,
• nazwę wytwórcy odpadów medycznych,
• numer REGON wytwórcy odpadów medycznych,
• numer księgi rejestrowej wytwórcy odpadów medycznych w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, 1948 i 2260) wraz z podaniem organu rejestrowego,
• datę i godzinę otwarcia (rozpoczęcia użytkowania),
• datę i godzinę zamknięcia.

Jakie kody wyróżniamy?

Kody odpadów medycznychzakaźnych:
• 18 01 02 – części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03),
• 18 01 03 – inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82,
• 18 01 82 – pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.

Kody odpadów medycznychgospodarczo-bytowych:
• 18 01 01 – narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 01 03),
• 18 01 04 – inne odpady niż wymienione w 18 01 03,
• 18 01 07 – chemikalia, w tym odczynniki chemiczne inne niż wymienione w 18 01 06,
• 18 01 09 – leki inne niż wymienione w 18 01 08.

Kody odpadów medycznychspecjalnych:
• 18 01 06 – chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne,
• 18 01 08 – leki cytotoksyczne i cytostatyczne,
• 18 01 10 – odpady amalgamatu dentystycznego.

Ewidencja odpadów – karta przekazania odpadów

Od 2021 roku ewidencję odpadów należy prowadzić regularnie i bezpośrednio w systemie Bazy Danych Odpadowych (BDO). Nie można już czekać do końca miesiąca. Wpisy powinny być zrobione jak najszybciej po powstaniu resztek, jednakże można uwzględnić opóźnienia związane z technologią lub logistyką. Karta przekazania odpadów (KPO) musi być wystawiona tylko poprzez indywidualne konto w BDO. Jeśli system nie działa, to wtedy dopuszczalne jest wystawienie papierowej KPO jedynie w przypadku oficjalnego ogłoszenia awarii.

Jakie worki do segregacji odpadów medycznych?

Zgodnie z polskimi przepisami dotyczącymi postępowania z odpadami medycznymi, worki i pojemniki na te odpady powinny być odpowiednio oznaczone kolorami w zależności od rodzaju odpadów:

  • Kolor czerwony – przeznaczony dla odpadów medycznych zakaźnych, takich jak części ciała, organy, pojemniki na krew oraz odpady zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny.
  • Kolor żółty – stosowany dla odpadów niebezpiecznych innych niż zakaźne, w tym chemikaliów zawierających substancje niebezpieczne, leków cytotoksycznych i cytostatycznych oraz odpadów amalgamatu dentystycznego.
  • Inne kolory (np. niebieski, czarny, zielony) – używane do gromadzenia odpadów medycznych innych niż niebezpieczne, takich jak narzędzia chirurgiczne i zabiegowe, opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe czy pieluchy.

Dodatkowo, odpady o ostrych końcach i krawędziach (np. igły) powinny być zbierane w sztywnych, jednorazowych pojemnikach odpornych na przekłucie lub przecięcie, z odpowiednim oznaczeniem kolorystycznym zgodnym z rodzajem gromadzonych odpadów.

Zagrożenia związane z niewłaściwym zarządzaniem odpadami w stomatologii

Niewłaściwe zarządzanie może prowadzić do różnych poważnych zagrożeń zarówno dla lekarzy, asystentów, jak i dla pacjentów. Nieostrożne postępowanie z ostrymi przedmiotami może prowadzić do przypadkowych ukłuć, co zwiększa ryzyko zakażenia chorobami krwiopochodnymi, takimi jak wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) czy ludzki wirus niedoboru odporności (HIV). Ukłucie igłą zanieczyszczoną krwią stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników.

W dodatku niewłaściwe gospodarowanie może prowadzić do ekspozycji na toksyczne substancje chemiczne, które są często używane do dezynfekcji i czyszczenia. Kontakt skóry, inhalacja lub połknięcie tych substancji może prowadzić do zatrucia, podrażnienia dróg oddechowych oraz innych poważnych schorzeń.

Należy także pamiętać o legalności działań. Niewłaściwe przechowywanie i utylizacja może prowadzić do naruszenia przepisów prawnych. Brak przestrzegania ich będzie skutkować karą finansową, odpowiedzialnością cywilną oraz zachwianiem dobrej reputacji gabinetu stomatologicznego.

Projekt gabinetu a zarządzanie odpadami medycznymi

Projektowanie gabinetu stomatologicznegomusi uwzględniać skuteczne zarządzanie odpadami medycznymi, zgodne z przepisami prawa i zasadami higieny. Kluczowe jest wyodrębnienie dedykowanej strefy do przechowywania odpadów medycznych, która powinna być odseparowana od miejsc udzielania świadczeń zdrowotnych, łatwo dostępna dla personelu i zabezpieczona przed osobami trzecimi. 

W każdym pomieszczeniu, gdzie powstają odpady (np. gabinet zabiegowy, sterylizatornia), należy umieścić pojemniki i worki w odpowiednich kolorach: czerwonych dla odpadów zakaźnych, żółtych dla chemicznych, a czarnych lub niebieskich dla innych odpadów. Odpady ostre, takie jak igły czy skalpele, muszą być zbierane w specjalnych pojemnikach odpornych na przekłucie. Ważnym elementem jest również zaprojektowanie higienicznego systemu transportu wewnętrznego oraz odpowiedniego przechowywania, np. w chłodniach, jeśli odpady są przechowywane dłużej niż 72 godziny.

Każdy gabinet stomatologiczny powinien współpracować z certyfikowaną firmą odbierającą odpady medyczne i prowadzić ewidencję w systemie BDO. Pracownicy muszą być przeszkoleni w zakresie segregacji odpadów oraz ich właściwego oznaczania i przechowywania. Pomieszczenia powinny być łatwe do dezynfekcji, z powierzchniami odpornymi na środki chemiczne, a system wentylacyjny stref przechowywania odpadów musi być odrębny od głównego obiegu powietrza w budynku. 

Wdrożenie tych rozwiązań w projekcie gabinetu zapewni bezpieczeństwo pacjentów, personelu oraz ochronę środowiska, przy jednoczesnym spełnieniu wymagań prawnych.

Podsumowanie

Prawidłowa segregacja i postępowanie z odpadami medycznymi są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa personelu i pacjentów oraz ochrony środowiska. Dlatego należy przestrzegać zasad i wytycznych w celu minimalizacji ryzyka związanego z występowaniem śmieci. Dzięki podjęciu świadomych działań już na etapieprojektowania gabinetu stomatologicznegomożemy wspólnie pracować nad stworzeniem bezpiecznej, zdrowej i zrównoważonej przyszłości dla wszystkich.

NAJNOWSZE: